Marion Cotillard als Jeanne d'Arc

HONEGGER
‘Jeanne d’Arc au bûcher’
Barcelona Symphony & Catalonia National Orchestra o.l.v. Marc Soustrot
Alpha 709 • DDD-76’
Uitvoering *****| Registratie ****

Jeanne d’ Arc heeft al vele filmregisseurs geïnspireerd, maar volgens mij is Roberto Rossellini met ‘Giovanna d'Arco al rogo’ (1954) de enige die zich baseerde op het libretto van Claudel en de muziek van Honegger.

Op deze Alpha-cd klinkt een live opgenomen, concertante uitvoering uit 2012, met Marion Cotillard in de titelrol. Alpha heeft ook een dvd uitgebracht, waarvan de trailer al bewijst dat Cotillard’s mimiek even subtiel is als haar stemgebruik. En ja, dan ga je toch verlangen naar een tweede enscenering.

Maar ook zonder decor weten Soustrot, vocalisten en orkest de luisteraar mee te slepen in het verhaal. Tijdens de rechtszitting met bisschop Porcus (Varken) als aanklager, die zich via tenor Yann Beuron van hoogdravende recitatieven bedient, met de blatende Schapen als jury en de Ezel als griffier. Of met de puntig neergezette scène VI (het kaartspel), eindigend in grommende koorbassen: Combutarur igne!’: ‘Laat haar omkomen in het vuur’! En ontzagwekkend is de verstilling als in de nevelige verten een lichtje opdoemt: de Koning is in aantocht.

Bij dit alles leef je intens mee met Jeanne, die al vastgebonden op de brandstapel staat. In haar flashbacks met de kinderliedjes, maar ook bij het wachten op de eerste pijn. Koude rillingen krijg je van de angst in haar heser wordende stem, die tenslotte breekt in een schorre kreet: ‘J’ai peur…!’ – ‘Ik ben bang…!’
Enig minpuntje vormt het slot: nadat de ziel van Jeanne haar brandende lichaam is ontstegen, volgt als koude douche een klaterend applaus. Kijk, en dat hadden de technici er nou beter af kunnen halen.

Margaretha Coornstra

Luister, juli 2015

Oude muziek op nieuwe grond

De Organisatie Oude Muziek begeeft zich voor het eerst in de Flevopolder!
Sinds 1986 kennen veel concertgangers het Seizoen Oude Muziek, waarbij musici van naam en faam door heel Nederland trekken. Behalve, tot dusver, door de jongste provincie… 


Tekst: Margaretha Coornstra


Goede wijn behoeft geen krans, maar we stippen het graag nog eens aan: het Festival Oude Muziek, anno 1982 opgericht in ons bloedeigen Utrecht, is dan toch maar het allergrootste festival ter wereld op het gebied van oude muziek! En naast deze concentratie van concerten en coryfeeën in één stad en binnen tien dagen, heeft de Organisatie Oude Muziek sinds 1986 nog een tweede pijler, door directeur en programmeur Xavier Vandamme simpelweg aangeduid als ‘het Seizoen’. Concerten door musici van naam en faam worden tijdens het concertseizoen over heel Nederland verspreid, om vanaf lokale podia de oude muziek onder de mensen te brengen. 
“We zaten in heel Nederland, behalve nou uitgerekend in Flevoland,” erkent Vandamme. “Die provincie is eigenlijk onze blinde vlek gebleven.” Daarin gaat nu dus verandering komen, met een project dat de toepasselijke titel ‘Nieuw Land, Oude Muziek’ draagt.

Flevoland staat niet bekend als de gemakkelijkste provincie op cultureel gebied. Hoe komt dat eigenlijk?
 
“Het is inderdaad niet eenvoudig om daar iets op te zetten. Al weet ik dat er wel degelijk een concertpubliek zit. Maar Flevoland is eigenlijk ook een beetje het achterland van de Randstad: mensen hebben zich allang aangewend om voor concertbezoek even de trein te pakken naar Amsterdam. Terwijl Flevoland zelf echt prachtige concertlocaties heeft! Maar ja, sinds de maatregelen van meneer Zijlstra is het nog moeilijker geworden om op eigen houtje iets uit de grond te stampen en te denken: ‘O, dat financieren we gewoon met de ticketinkomsten, dat gaat wel goed.” Zo werkt het niet meer. Daarom hebben we contact gezocht met de provincie en lokale partners.”

Plantjes
Dat contact leverde een genereus gebaar op: “De provincie Flevoland heeft ons toegezegd dat ze gaan investeren. En dan niet één jaar, maar meteen vijf jaar! Dat is echt uitzonderlijk hoor, dat ze die investeringslogica aandurven. Zelf hebben we voor het Seizoen trouwens ook altijd als regel gehanteerd: als we ergens beginnen met concerten, houden we het ook minimaal drie jaar vol, want pas dan kun je beoordelen of zo’n locatie ‘het doet’. Je moet de jonge plantjes die je uitzet ook de kans geven om te groeien. Maar dat moet je dan liefst samen doen met partners die daar de grond al langer bewerken, om de beeldspraak maar even vol te houden. Want die kennen hun publiek, het zijn goede marketeers, en samen ben je nu eenmaal veel slimmer.”
Daarom is de Organisatie Oude Muziek ook de samenwerking aangegaan met lokale partners, als bijvoorbeeld Agora in Lelystad en ’t Voorhuys in Emmeloord. “We zijn uiteraard heel erkentelijk voor hun betrokkenheid, want die is echt noodzakelijk. En we laten onze lokale partners ook met elkaar samenwerken, als een soort van vennootschap. Met elkaar zetten we de schouders eronder om een publiek bijeen te brengen, bijvoorbeeld via abonnementjes die over de gemeentegrenzen heengaan. Op die manier kun je elkaar versterken.”

Het zijn ook niet de eersten de besten die dit seizoen de polders aandoen: Paul van Nevel met zijn Huelgas Ensemble, Bob van Asperen, La Divina Armonia…
“Klopt, dat is het grote verschil dat wij willen maken. Dit is ook een project van ‘De makers ván’. Kijk, als Organisatie Oude Muziek zijn we een oude boom, die diepgeworteld is en inmiddels een hoge internationale kruin heeft. Dus ik vind dat ook zo’n concertreeks in Flevoland op topniveau moet zijn. Zeker de mensen die pas beginnen met klassieke muziek moet je confronteren met het aller-, allerbeste. Dat is jouw kans om mensen zozeer aan te spreken dat ze denken: ‘Ik wil hier meer van’. En ja, wie dan eenmaal wat verder met de materie vertrouwd is geraakt, kan wel een wat slechter concert incasseren en denken: ‘Och nou ja, volgende keer beter.’ Maar de eerste kennismaking moet op het allerhoogste niveau, als voorwaarde om mensen te laten terugkomen. Of dat allemaal ook werkelijk lukt is natuurlijk vers twee, haha. Je kunt wel alles willen en heel ambitieus zijn, maar de praktijk moet uitwijzen of het werkt.”

Feng Shui
Op 3 november wordt het seizoen ‘Nieuw Land, Oude Muziek’ groots en meeslepend ingeluid met de Nacht van de Oude Muziek. (Let overigens wel op: twee dagen tevoren al, namelijk op 1 november, speelt klavecinist Bob van Asperen in het Kerkje op Schokland!) Deze happening is tegelijk de aftrap van het gloednieuwe festival ‘Who’s Next?!’, een ‘dochterevenement’ van het Festival Oude Muziek, maar dan toegesneden op de jeugd.
Xavier Vandamme is erg enthousiast over de even aangename als illustere locatie waar beide evenementen ten doop worden gehouden, te weten de Schouwburg Almere.
“Ben je er weleens geweest? Wat een ongelofelijk gebouw, het zweeft grotendeels boven het water en is helemaal ontworpen door Japanse architecten. Ik zou er willen wónen, echt…! Het is extreem strak en modern, maar toch ook weer niet het zoveelste gebouw met rechte lijnen, het heeft tegelijk een heel menselijke maat. Ik denk dat ze er de Feng Shui-filosofie op losgelaten hebben en dat er ook een heleboel Gulden Snedes in verstopt zitten…”

Sowieso zijn de settings in Flevoland heel anders dan in de stad Utrecht met al zijn historie, mijmert hij: “Ik ervaar het als een soort van speeltuin waarin je van alles kunt gaan uitproberen. Ik vind het heerlijk om, bij wijze van spreken, ook eens even mijn andere hersenhelft te gebruiken. Bovendien ben ik zelf een zuiderling, ik kom uit Brussel, dus voor mij is het bijzonder om op een plek te komen waarvan je weet dat die honderd jaar geleden nog helemaal onder water stond! Een fascinerende gedachte ook dat daar mensen zijn gaan wonen zonder er voorouders te hebben. Pioniers, die met iets helemaal nieuws durfden te beginnen. Oké, we hebben ook het Kerkje op Schokland, dat is dan wel weer een oude locatie en in een heel bijzondere, zelfs prehistorische omgeving. Daar zijn we natuurlijk toch weer heel blij mee.”

Nu zijn er wel meer klassieke evenementen in de polder, zoals ‘Travelling in Baroque’, het festival van het Apollo Ensemble… 
“O zeker, maar dat is een festival en die ambitie hebben wij totaal niet. Wij zijn geen concurrent, want wij willen de concerten verspreiden over het seizoen: daar heb je die spreidingslogica weer. We brengen sowieso acht concerten, maar daar bovenop komt nog eens een Kerstconcert in het kerkgebouw Goede Rede in Almere. Jarenlang is daar een Kerstconcert geweest met klassieke muziek, en dat was altijd een groot succes. Maar twee jaar geleden is men daarmee gestopt. Waarom? Dat weet ik eigenlijk niet; wel dat veel mensen erg jammer vonden. Dus hebben wij tegelijk die oude traditie ook maar weer nieuw leven ingeblazen.”

Zie ook www.nieuwlandoudemuziek.nl

i.o.v. Luister 709, september 2015

Een Nieuw Begin: veganisme

"Ik ben nu een deel van de oplossing, niet van het probleem"

Chantal Dute (25) doet aan hardlopen en krachttraining. Sinds anderhalf jaar leeft ze volledig veganistisch. En dat blijkt makkelijker dan ze dacht.

 door Margaretha Coornstra

“Vorig jaar besloot ik om veganist te worden. Ik was toen al vijf jaar vegetariër. Maar ik dacht nog altijd: ‘Veganisme lijkt me zo’n gedoe, wat kun je dan nog wél eten?’ Tot een filmpje op Facebook de doorslag gaf. Ik zag opeens hoe inefficiënt het is: eerst graan en soja aan dieren voeren zodat daar uiteindelijk een product voor de mens uitkomt, namelijk vlees en zuivel. Waarom halen we het dier niet uit de voedselketen en laten we de granen direct bij de mens terechtkomen? Daarnaast woog een enkel moment van smaakplezier voor mij niet meer op tegen het dierenleed. Denk aan koeien die jaarlijks opnieuw geïnsemineerd worden en hun kalfjes niet bij zich mogen houden.

Er zijn veel misverstanden over veganisme. Zo denken mensen vaak dat veganistisch eten veel duurder zou zijn. Nou, ik doe mijn boodschappen in de gewone supermarkt. Alleen heel soms ga ik naar een biowinkel. Nog een misverstand zie ik vooral in sportkringen. Zelf doe ik aan hardlopen en krachttraining. Bij veel sporters leeft nog steeds het idee dat je geen spiermassa kunt opbouwen zonder dierlijke eiwitten. Toch ben ik pas met zware krachttraining begonnen nadát ik veganist was geworden, en het gaat prima!

Voor mij betekent het veganisme een ommekeer. Vroeger gooide ik gedachteloos mijn winkelmandje vol. Nu bestudeer ik de etiketten en vraag ik me af welke wasmiddelen op dieren zijn getest. Mijn ogen zijn geopend, de blinde vlek is verdwenen. Dat is soms wel moeilijk in een wereld waarin het normaal is om dieren te exploiteren, te doden en te gebruiken. De meeste mensen kijken weg of praten het goed.

Maar belangrijker zijn de voordelen. Ik ben nu een deel van de oplossing, niet van het probleem. Door plantaardig te eten red je dierenlevens én de planeet; denk aan de wereldvoedselverdeling en de opwarming van de aarde. 
Twee fijne bijkomstigheden: ik voel me veel fitter en ik heb beter leren koken en bakken. Veganisme dwingt je creatief te zijn. Ik heb nog nooit zo lekker en veelzijdig gegeten als nu! Oké, ik kan geen brownies van de bakker meer eten. Maar voor mijn zelfgemaakte brownies heeft geen dier hoeven lijden en dat voelt goed.
En verder heb ik veel leuke en lieve mensen leren kennen binnen de vegan community. Mensen met compassie. Een verademing in een wereld waarin de meesten vooral aan zichzelf denken. Ja, de keuze voor veganisme is één van de beste die ik ooit heb gemaakt.”

De Stentor, katern Hart & Ziel, 03-11-2015